Kim jest sygnalista i co zgłasza?

Sygnalista (z ang. whistleblower) to osoba, która zgłasza nieprawidłowości w miejscu pracy – najczęściej związane z naruszeniem prawa, etyki, bezpieczeństwa lub interesu publicznego. Co ważne, sygnalistą może być nie tylko pracownik etatowy, ale również współpracownik, zleceniobiorca, stażysta, a nawet kandydat do pracy, jeśli w toku rekrutacji zauważył nielegalne praktyki.

Co może zgłaszać sygnalista?

Zakres zgłoszeń sygnalistów jest szeroki. Może dotyczyć m.in.:

• nadużyć finansowych,
• korupcji,
• mobbingu lub dyskryminacji,
• zagrożenia zdrowia i życia,
• naruszeń przepisów ochrony danych osobowych,
• łamania zasad ochrony środowiska.

Sygnalista nie musi udowadniać winy – wystarczy, że działa w dobrej wierze i ma uzasadnione podejrzenia. To na organizacji spoczywa obowiązek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Dlaczego sygnalistom należy się ochrona?

Zgłoszenie nieprawidłowości może jednak wiązać się z ryzykiem – od utraty pracy, przez presję ze strony przełożonych, po wykluczenie z zespołu. Dlatego właśnie kluczowa jest skuteczna ochrona sygnalistów. Pracodawcy mają obowiązek zapewnić system zgłaszania naruszeń oraz gwarancję poufności, a także zakaz działań odwetowych wobec zgłaszającego.

W wielu firmach wdrażane są procedury wewnętrzne, umożliwiające anonimowe zgłoszenia oraz powoływani są niezależni koordynatorzy – często tę funkcję pełni inspektor ochrony danych, który ma doświadczenie w zarządzaniu poufnymi informacjami i zapewnieniu zgodności z przepisami.

Wewnętrzny system zgłoszeń – obowiązek i szansa

Od momentu wejścia w życie unijnych regulacji dotyczących sygnalistów, wiele podmiotów prywatnych i publicznych zostało zobowiązanych do wdrożenia systemu zgłaszania nieprawidłowości. To nie tylko obowiązek prawny, ale też okazja do budowania zaufania i przejrzystości w organizacji.

Dobrze działający system zgłoszeń pozwala szybko zidentyfikować problemy, ograniczyć ryzyko kar oraz poprawić kulturę organizacyjną.

Rola sygnalisty w firmie

Sygnalista to nie donosiciel – to osoba, która ma odwagę zareagować na zło. Zapewnienie jej bezpieczeństwa i wsparcia powinno być zatem priorytetem każdej odpowiedzialnej organizacji. Właściwa ochrona sygnalistów oraz współpraca z doświadczonym specjalistą, takim jak inspektor ochrony danych, to klucz do skutecznego wdrożenia przepisów i budowania uczciwego środowiska pracy.