30 września 2025

Psie zawody – jak pies pomaga człowiekowi?

Nie zawsze pełnią rolę kanapowej maskotki lub towarzysza spacerów. Psy wykonują także zawody, w których żaden człowiek nie byłby w stanie ich zastąpić. Ze względu na swoją wysoką inteligencję, opiekuńczość i doskonały zmysł węchu bywają nieocenione w różnych profesjach. Psie zawody – jak pies pomaga człowiekowi?

Psy ratownicze w akcjach poszukiwawczych

Chyba najbardziej znaną i niesamowicie cenioną rolą jest udział psów w ratownictwie. Wykorzystuje się je do odnajdywania osób zaginionych w lasach, pod gruzami po katastrofach budowlanych czy podczas lawin śnieżnych. Dzięki niezwykle rozwiniętemu węchowi potrafią wykryć człowieka w sytuacjach, gdy technologia zawodzi lub jest zbyt powolna. Człowiek nie jest w stanie konkurować z psim nosem. Z kolei inne zwierzęta nie wykazują tej samej chęci współpracy z człowiekiem i łatwości w szkoleniu. To wszystko czyni psa naturalnym wyborem jeśli chodzi o pomoc w poszukiwaniach. Dodatkowo, te zwierzęta wyróżniają się także wielką wytrzymałością i determinacją, nawet pomimo wysoce niesprzyjających warunków.

Psy przewodniki osób niewidomych

To zawód, w którym odpowiedzialność psa jest ogromna. Przewodnik pomaga osobie niewidomej bezpiecznie poruszać się po mieście, unikać przeszkód, odnajdywać drzwi czy przejścia dla pieszych. Psy przewodniki wykazują niezwykłą samodzielność decyzyjną. Potrafią bowiem zignorować polecenie, jeśli uznają je za zagrażające bezpieczeństwu opiekuna. W tej dziedzinie żadne inne zwierzę nie dorównuje psom, ponieważ tylko one łączą wysoki poziom inteligencji z empatią i lojalnością wobec człowieka. Wyobraźmy sobie, że właściciel decyduje się na podróż do sklepu położonego w centrum dużego miasta. Pies pomaga mu pokonać przejścia dla pieszych na ruchliwych jezdniach, odnaleźć drogę, a nawet wyszukać docelowy sklep po zapachu.

Psy policyjne i wojskowe

W służbach mundurowych psy odgrywają wiele ról: wyszukują narkotyki, materiały wybuchowe, a także uczestniczą w akcjach zatrzymywania przestępców. Zwinność, szybkość i instynkt sprawiają, że są one nieocenione w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji. Psy potrafią również zniechęcić sprawców do agresji samą swoją obecnością, co niejednokrotnie ratuje życie funkcjonariuszom. Maszyny czy drony mogą wykryć substancje chemiczne, jednak nie zastąpią psa w bezpośrednim kontakcie i w interakcjach wymagających natychmiastowego działania. Jeśli jeszcze dodamy do tego nos posiadający o 50 razy więcej receptorów węchu niż człowiek, wybór „pomocnika” w służbach okazuje się oczywisty.

Psy terapeutyczne

Coraz częściej psy wspierają proces leczenia poprzez dogoterapię. Spotkania z nimi pomagają dzieciom z autyzmem, osobom starszym cierpiącym na demencję czy pacjentom walczącym z depresją. Kontakt z psem obniża poziom stresu i sprzyja budowaniu relacji międzyludzkich. W odróżnieniu od innych zwierząt domowych, psy są wyjątkowo wyczulone na ludzkie emocje i potrafią dostosować swoje zachowanie do nastroju człowieka. Wiele ras wykazuje się naturalnie łagodnym temperamentem, dzięki czemu mogą bezpiecznie towarzyszyć praktycznie każdemu. Naukowcy dowiedli już wielokrotnie, iż obecność psa wpływa na człowieka kojąco, uspokajająco i zwyczajnie go uszczęśliwia. Samo przebywanie z psem oraz nawiązywanie nawet sporadycznego kontaktu powoduje znaczny wzrost stężenia oksytocyny u ludzi. Zwierzęta te bardzo często pomagają też osobom cierpiącym na depresję, nerwice, zespół stresu pourazowego itp.

Psy pasterskie

Od tysiecy lat psy pomagają w wypasie owiec i bydła. Ich zadaniem jest utrzymanie stada w ryzach, reagowanie na sygnały pasterza i ochrona zwierząt przed drapieżnikami. Wiele ras, jak border collie, owczarki australijskie czy berneńskie pasterskie zostało ukształtowanych właśnie do tej pracy i do dziś wykazują naturalny instynkt pasterski czy obronny. Człowiek samodzielnie nie byłby w stanie kontrolować dużego stada z taką precyzją i szybkością, a inne zwierzęta nie przejawiają tej samej zdolności do współpracy i posłuszeństwa. Należy również zaznaczyć, że mało który człowiek czy zwierzę posiada tak niespożyte zasoby energii oraz wytrzymałość. Psy pasterskie przebywające na rozległych pastwiskach potrafią dziennie pokonywać dziesiątki kilometrów, biegając wokół rozproszonych stad lub poszukując odłączonych owiec. Z kolei rasy stróżujące (np. kangal, owczarek podhalański lub kaukaski), które bronią stad i gospodarstw, nie pozwalają sobie na odpoczynek aż do odwołania przez właściciela. Pozostają czujne o każdej porze na wypadek ataku dzikiej zwierzyny.

Psy asystujące osobom z niepełnosprawnościami

Poza przewodnikami, psy szkolone są do wspierania osób z ograniczeniami ruchowymi. Potrafią podać przedmiot, otworzyć drzwi, a nawet wezwać pomoc przyciskiem alarmowym. Dla osób poruszających się na wózku inwalidzkim pies staje się przedłużeniem rąk i ogromnym wsparciem psychicznym. Żadne inne zwierzę nie wykazuje tak dużej gotowości do uczenia się praktycznych czynności, które realnie poprawiają jakość życia człowieka. Również chorzy na padaczkę, POTS i inni narażeni na częste omdlenia i utratę świadomości mogą liczyć na swoich pupili. Zwierzęta te potrafią wyczuć zbliżający się atak i natychmiast dać o tym znać opiekunowi. To samo dotyczy np. chorych na cukrzycę, których psy informują o niebezpiecznych poziomach cukru we krwi. Wszystko to na podstawie doskonałych psich zmysłów.

Psy wykrywające choroby i mikroorganizmy

To stosunkowo nowa, ale niezwykle obiecująca dziedzina. Psy są szkolone do wykrywania wczesnych oznak chorób, takich jak nowotwory czy cukrzyca, dzięki analizie zapachu potu lub oddechu. Badania potwierdzają, że ich skuteczność w wielu przypadkach przewyższa nowoczesne metody diagnostyczne. W tym obszarze żadne urządzenie medyczne nie potrafi w tak naturalny sposób wychwycić subtelnych sygnałów płynących z organizmu człowieka. Coraz częściej obserwuje się też firmy wykorzystujące psi węch do wykrywania np. pleśni. Wiele osób skarży się na dziwne dolegliwości, które nasilają się w ich mieszkaniach. Jeśli podejrzewają, że gdzieś rozwinęła się pleśń, wzywają ekipę poszukiwawczą. Często pleśń pojawia się w trudno dostępnych miejscach, np. pod panelami, za kafelkami, za sufitami podwieszanymi, za meblami. Psy bezbłędnie wykrywają, gdzie należy rozpocząć oczyszczanie.

Psie zawody – jak pies pomaga człowiekowi? – Podsumowanie

Psy pracujące w różnych zawodach udowadniają, że nadal są dla człowieka niezastąpione. Posiadają niesamowicie rozwinięte zmysły, inteligencję, wrażliwość i zdolność do współpracy. Nawet mieszańce, odpowiednio wyszkolone, świetnie nadają się do wielu zawodów. Co więcej, tworzą wyjątkową więź z człowiekiem, której nie da się zastąpić technologią. Ich rola w ratowaniu życia, wspieraniu zdrowia czy codziennej pracy pokazuje, jak ogromnym skarbem są dla każdego z nas. Zasługują na to, by traktować je z szacunkiem i po partnersku. Dlatego zachęcamy do świadomej i odpowiedzialnej adopcji zwierząt schroniskowych oraz do finansowego wspierania takich miejsc.

Źródło:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19124024/