Inteligentne domy zmieniają sposób, w jaki funkcjonujemy w przestrzeni prywatnej. Dla osób z niepełnosprawnością oraz seniorów stają się one narzędziem niezależności i większego komfortu życia. Choć nie wszystkie rozwiązania są intuicyjne dla każdego, odpowiednio dobrane technologie potrafią realnie poprawić codzienne funkcjonowanie. Smart home a niepełnosprawność – jak technologie wspierają osoby starsze i z ograniczeniami ruchowymi?

 

Smart home dla seniora – niezależność mimo ograniczeń

Coraz większa liczba osób starszych mieszka samodzielnie. Z wiekiem rośnie potrzeba wsparcia w wykonywaniu codziennych czynności. Jednocześnie pojawia się pragnienie zachowania prywatności i niezależności, a przede wszystkim godności. Systemy smart home umożliwiają automatyzację wielu procesów. Asystują w szeregu zadań, od zapalania światła, przez regulację temperatury, aż po zamykanie drzwi i rolet.

 

Przykłady zastosowania:

Głosowe sterowanie oświetleniem i urządzeniami są idealne dla osób z ograniczoną mobilnością. Możliwość wydania komendy głosowej przez Google Assistant, Alexę czy Siri pozwala uniknąć konieczności przemieszczania się po mieszkaniu.

Automatyczne harmonogramy wspierają w wykonywaniu drobnych obowiązków, o których łatwo czasem zapomnieć. Umożliwiają np. samoistne włączanie się ogrzewania o określonej porze, zamykanie zasłon po zmroku, zapalanie świateł o zmierzchu.

Monitoring wizyjny z powiadomieniami, który pozwala rodzinie lub opiekunom na szybkie zareagowanie w razie potrzeby, bez naruszania prywatności osoby starszej.

 

Technologie IoT a bezpieczeństwo osób niepełnosprawnych

Urządzenia Internetu Rzeczy (IoT) potrafią wykrywać ruch, zmiany temperatury, dźwięk, a nawet upadki. Dzięki nim można stworzyć system ostrzegania, który chroni osoby o ograniczonej sprawności fizycznej przed groźnymi konsekwencjami wypadków domowych.

Oto przykłady takich technologii:

Czujniki upadku są montowane na ścianie lub jako noszone opaski. Automatycznie wysyłają powiadomienie SMS lub alarm do opiekuna, jeśli z seniorem dzieje się coś niedobrego.

Zamek elektroniczny zdalnie sterowany umożliwia wpuszczenie pomocy medycznej lub opiekuna bez potrzeby podchodzenia do drzwi.

Inteligentne czujniki dymu i gazu. Oprócz alarmu dźwiękowego wysyłają powiadomienia na telefon np. członka rodziny, co pozwala szybko zareagować, również zdalnie.

 

Dom inteligentny a demencja

Osoby z demencją lub początkiem choroby Alzheimera często mają trudności z pamięcią i orientacją w czasie. Często nie zdają sobie sprawy ze stopniowo pogarszającej się kondycji, co stanowi spore zagrożenie dla nich samych. Dobrze zaprogramowany system smart home może zminimalizować ryzyko zapomnienia o podstawowych czynnościach.

Rozwiązania wspierające pamięć:

• Przypomnienia głosowe i powiadomienia – system może przypominać o wzięciu leków lub zjedzeniu posiłku.
• Ograniczenie dostępu do niebezpiecznych urządzeń – możliwość zdalnego wyłączania kuchenki lub żelazka w razie braku aktywności.
• Geolokalizacja i powiadomienia o opuszczeniu domu – system informuje rodzinę, jeśli osoba z demencją oddali się od miejsca zamieszkania.

 

Technologie smart home – wady

Nie wszystkie rozwiązania są bezproblemowe. Dla wielu osób starszych obsługa aplikacji, konfiguracja urządzeń lub zrozumienie interfejsu może być poważnym wyzwaniem.

Najczęstsze problemy:

• Złożoność obsługi – wiele aplikacji ma skomplikowane menu, zbyt małe czcionki lub nieintuicyjny układ.
• Brak dostępności językowej – niektóre urządzenia oferują wyłącznie obsługę głosową w języku angielskim.
• Awaryjność i konieczność aktualizacji – technologia może zawieść w krytycznym momencie, np. w przypadku przerwy w dostawie internetu lub awarii routera.

Warto też pamiętać o barierze psychologicznej. Niektóre osoby, zwłaszcza starsze, obawiają się „szpiegowania” przez urządzenia podłączone do internetu lub nie ufają systemom działającym automatycznie bez ich pełnej kontroli. Często nie dopuszczają również do siebie faktu, iż ich stan zdrowia się pogarsza i nie mogą już radzić sobie same. To sprawia, że każdą nowinkę technologiczną witają z przesadną nieufnością.

 

Najlepsze urządzenia smart home dla osób starszych i z niepełnosprawnościami

Poniżej znajduje się lista praktycznych urządzeń, które realnie ułatwiają codzienne życie osobom z ograniczoną sprawnością fizyczną lub umysłową:

• Inteligentne gniazdka umożliwiające zdalne włączanie i wyłączanie urządzeń elektrycznych. Pozwalają dzięki temu uniknąć schylania się lub sięgania do trudno dostępnych miejsc.
• Czujniki ruchu z funkcją oświetlenia – uruchamiają światło automatycznie po wykryciu ruchu, co zwiększa bezpieczeństwo, zwłaszcza nocą, i zmniejsza ryzyko upadków.
• Inteligentny termostat, który pozwala na regulację temperatury z poziomu smartfona lub za pomocą głosu, bez potrzeby przemieszczania się po mieszkaniu.
• Opaski z przyciskiem SOS – umożliwiają natychmiastowe wysłanie powiadomienia do opiekuna lub rodziny w nagłej sytuacji, np. po upadku lub przy złym samopoczuciu.
• Wideodomofony z aplikacją mobilną pozwalające zobaczyć i porozmawiać z osobą stojącą pod drzwiami bez wstawania z łóżka czy fotela.
• Głośniki z asystentem głosowym (np. Alexa, Google Nest) – umożliwiają sterowanie wieloma urządzeniami, odtwarzanie muzyki, ustawianie przypomnień czy zadawanie pytań, bez użycia rąk.

 

Smart home a niepełnosprawność – podsumowanie

Systemy smart home oraz urządzenia Internet of Things to narzędzia o wielkim potencjale dla wspierania osób starszych i z niepełnosprawnościami. Dzięki nim możliwe jest utrzymanie niezależności, zwiększenie bezpieczeństwa i poprawa komfortu życia. Największe znaczenie dla rzeczywistej użyteczności ma jednak dobór technologii. Muszą to być urządzenia proste w obsłudze, dostosowane do indywidualnych potrzeb. Powinny bowiem wspierać, a nie przytłaczać swoim poziomem zaawansowania.