Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta?
Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta? Czy Polki naprawdę rezygnują z macierzyństwa, bo wolą mieć psa lub kota? W obliczu trendów demograficznych pojawiają się liczne oskarżenia i uproszczenia. Warto przyjrzeć się statystykom, motywacjom i realnym barierom, które wpływają na decyzje o powiększeniu rodziny.
Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta? – Sytuacja demograficzna w Polsce
Polska doświadcza rekordowo niskiej liczby urodzeń i pogłębiającej się depopulacji. Według danych statystycznych liczba żywych urodzeń w 2023 roku wyniosła około 272 tysiące, co stanowi najniższy wynik od zakończenia II wojny światowej. Współczynnik dzietności spadł do poziomu około 1,2 co oznacza, że w przybliżeniu jedna kobieta w wieku rozrodczym statystycznie rodzi niewiele ponad jedno dziecko, choć dla równowagi pokoleń wartość powinna wynosić około 2,1. Wskaźniki przyrostu naturalnego pozostają ujemne, a populacja zaczyna się realnie zmniejszać, co rodzi obawy o przyszłą strukturę społeczną i stabilność systemów opieki oraz rynku pracy.
Skąd taka narracja?
Wobec tego niewątpliwego kryzysu politycy starają się za wszelką cenę poszukiwać winnych. Najłatwiej zrzucić odpowiedzialność na kobiety, zatem rozpoczęły się liczne wpisy i wypowiedzi w social mediach jakoby zamiast dzieci ważniejsze były obecnie zwierzęta domowe. Jest to oczywisty zabieg odwrócenia uwagi od rzeczywistych przyczyn związanych z niewłaściwą polityką prorodzinną państwa. Dlaczego jednak to takie niebezpieczne? W przestrzeni publicznej już funkcjonuje uproszczone przekonanie, że młode kobiety wolą zwierzęta niż macierzyństwo. Część osób traktuje to jak ponury żart i przekazuje go w formie np. memów. Niestety, spora część społeczeństwa traktuje te nowinki zupełnie poważnie i zaczyna postrzegać bezdzietne kobiety niemal jak wroga narodu.
Tego rodzaju opinie często ignorują bowiem wieloczynnikowy charakter decyzji o rodzicielstwie, a odpowiedzialność za demografię przenoszą na jednostki zamiast na systemowe uwarunkowania. Zjawisko to można interpretować jako próbę znalezienia prostego winowajcy w sytuacji, która jest wynikiem długofalowych procesów społecznych.
Obwinianie kobiet za spadek urodzeń odwraca uwagę od kwestii stabilności zatrudnienia, kryzysu mieszkaniowego, braku dostępności opieki nad dziećmi oraz jakości usług zdrowotnych.
Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta? – Dlaczego rodzi się mniej dzieci?
Decyzja o posiadaniu dziecka jest jedną z najbardziej odpowiedzialnych i długofalowych w życiu człowieka, a więc musi uwzględniać stabilizację finansową, mieszkaniową i emocjonalną. W Polsce utrzymuje się wzrost kosztów życia, wysoki próg wejścia na rynek nieruchomości oraz duży odsetek umów o pracę niegwarantujących długotrwałej pewności. Raporty międzynarodowe wskazują, że kobiety coraz częściej mierzą się z trudnościami w pogodzeniu ról zawodowych i rodzinnych, zwłaszcza gdy system opieki nad najmłodszymi dziećmi jest niewystarczająco rozwinięty.
Równocześnie rośnie średni wiek kobiet rodzących pierwsze dziecko, co wskazuje na świadome przesuwanie decyzji w czasie, a nie na zanik chęci posiadania potomstwa. Jedna pensja nie wystarcza już na utrzymanie rodziny. W związku z tym kobiety, nawet jeśliby chciały pozostać w domu, muszą iść do pracy. Jak jednak utrzymać etat, decydując się na kolejne dzieci? Pracodawcy bardzo nieprzychylnie patrzą na kolejne urlopy macierzyńskie, liczne zwolnienia chorobowe i mniejszą elastyczność.
Przemiany społeczne
Warto także przypomnieć o tym, iż doświadczamy naturalnego spadku dzietności związanego ze zwiększającą się równością i partnerstwem. We wcześniejszych wiekach kobiety były bezwzględnie podległe swoim mężom i musiały rodzić bez końca. Zwykle w ogóle niepytane o zdanie, kosztem własnego zdrowia i życia. Obecnie zwraca się także większą uwagę na jakość wychowania a nie ilość posiadanych dzieci. Współcześni rodzice nie chcą posiadać gromadki zaniedbanych fizycznie i emocjonalnie dzieci. Mierzą siły na zamiary, zwracając uwagę na możliwości finansowe i wartościowy czas, jaki są w stanie poświęcić każdej z pociech.
Program 800+ poniósł spektakularną porażkę, tylko podnosząc koszty życia. Wszelkie pomysły dopłat do opieki w żłobkach i przedszkolach doprowadziły tylko do drastycznego skoku cen w tych placówkach. Opieka okołoporodowa, dostęp do leczenia prenatalnego oraz kwestia dbania o zdrowie samych kobiet pogrążone są w kryzysie, z którego nie widać obecnie wyjścia. Jest więc od czego odwracać uwagę opinii publicznej.
Kiedy pojawia się realna gotowość na rodzicielstwo
Eksperci zwracają uwagę, że stabilizacja prokreacyjna rośnie tam, gdzie istnieje spójny system wsparcia rodzin. Skuteczne działania obejmują dostępność żłobków i przedszkoli, rozwiniętą opiekę okołoporodową, zdrową kulturę pracy, możliwość urlopów elastycznych oraz równy podział obowiązków opiekuńczych między kobietami i mężczyznami. Nie bez znaczenia pozostaje również dostęp do psychologicznego oraz medycznego wsparcia w obszarze płodności i zdrowia reprodukcyjnego. Państwa o wyższej dzietności często wdrażają długofalowe projekty, a nie krótkotrwałe świadczenia finansowe, co zwiększa poczucie bezpieczeństwa rodzin, zamiast jedynie je kompensować.
Dlaczego Polki (i Polacy) kochają zwierzęta?
Nie od dziś zaobserwować można wzrost zainteresowania posiadaniem zwierząt domowych. W Polsce psy i koty mieszkają obecnie w około siedmiu na dziesięć gospodarstw domowych. Z kolei raporty rynkowe wskazują na wyraźny wzrost wydatków na produkty i usługi dla zwierząt. Więź emocjonalna między człowiekiem a pupilem stała się ważnym elementem codzienności, a zwierzęta często pełnią funkcję towarzyszy, regulatorów nastroju i źródła akceptacji.
Sama obecność zwierzęcia daje realne korzyści swoim opiekunom. Pupil zapewnia obecność, czułość i poczucie obowiązku, a jednocześnie nie wymaga tak dużej odpowiedzialności społeczno-finansowej jak dziecko. To w warunkach niepewności może być bezpieczniejszym rozwiązaniem. I to nie tylko dla kobiet, ponieważ nie tylko one odpowiedzialne są za prokreację i wychowanie.
Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta? – Zwierzę jako wsparcie
Badania z zakresu psychologii zdrowia wskazują, że kontakt ze zwierzęciem może obniżać poziom stresu oraz wzmacniać poczucie sensu w codziennych obowiązkach. Posiadacze psów deklarują większą aktywność fizyczną i częstsze kontakty społeczne, gdyż spacery sprzyjają interakcji z innymi ludźmi. Zwierzę może wypełnić lukę emocjonalną u osób żyjących samotnie lub funkcjonujących w intensywnych warunkach zawodowych, co ma znaczenie dla dobrostanu psychicznego.
Mimo tego więź ze zwierzęciem nie powinna być traktowana jako substytut rodzicielstwa, lecz jako samodzielna i wartościowa forma relacji opiekuńczej.
Warto pamiętać, iż nie każdy jest samotny lub bezdzietny z wyboru. Istnieje szereg sytuacji, w których posiadanie zwierzęcia domowego łagodzi uczucie samotności, straty czy niespełnienia. W takich przypadkach wyśmiewanie właścicieli staje się szczególnie krzywdzące.
Pies zamiast dziecka – czemu Polki wolą zwierzęta? – Podsumowanie
Narracje sugerujące, że kobiety wolą psa zamiast dziecka, nie oddają prawdy o współczesnych wyzwaniach demograficznych i prowadzą do niepotrzebnej stygmatyzacji. Realne czynniki mają charakter ekonomiczny, organizacyjny, kulturowy i zdrowotny, a nie wynikają z fanaberii lub egoizmu. Zwierzęta dają realne wsparci emocjonalne, a ich rosnąca popularność nie powinna być traktowana jako zagrożenie dla rodziny.
Zaradzenie kryzysowi demograficznemu wymaga szerokich zmian społecznych, a nie szukania winnych wśród kobiet podejmujących odpowiedzialne decyzje dotyczące własnego życia. Politykom radzimy zatem uderzyć się w pierś i szukać rozwiązań na miarę współczesnego społeczeństwa, zamiast zmuszać obywateli do bezmyślnej prokreacji.
Źródła:
TGM StatBox – odsetek gospodarstw domowych posiadających zwierzęta
