Bullying – co to jest?
Rodzice starają się chronić swoje dzieci na wszelkie sposoby. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, na które często mają nikły wpływ, a o którym bardzo często nawet nie wiedzą. Bullying – co to jest i jakie może przybierać formy?
Bullying – co to jest?
Najprościej rzecz ujmując, bullying to uporczywe prześladowanie i znęcanie się. Zazwyczaj sprawcą jest silna jednostka lub grupa, a ofiarą padają pojedyncze osoby. Ten rodzaj przemocy nie ma charakteru incydentalnego, jednorazowego; jest to raczej działanie stałe, uporczywie utrzymujące się przez co najmniej kilka miesięcy. Kto najczęściej pada ofiarą prześladowań? Osoby wyróżniające się w jakiś sposób z tłumu, niepasujące do żadnej z grup utworzonych w danej społeczności lub po prostu mające trudności z nawiązywaniem kontaktów. Bezpośrednie, szczegółowe przyczyny bywają niezwykle zróżnicowane. W zależności od charakteru danego środowiska, pretekstem do znęcania się może być niski status społeczny, nieśmiałość, wątła postura ciała, zazdrość z powodu sukcesów, popularność wśród płci przeciwnej (lub jej brak), odmienne poglądy, orientacja, kolor skóry… Preteksty się mnożą i każdy z nich jest dobry, by rozpocząć na kogoś nagonkę. Konkretne przypadki rozpatruje się zazwyczaj, biorąc pod uwagę miejsce występowania bullyingu. I od razu zaznaczamy – nie jest to tylko szkoła!
Różne wymiary przemocy
Rzeczywiście, słowo to bardzo często kojarzymy głównie z biciem się i wyzywaniem uczniów na przerwach międzylekcyjnych. W rzeczywistości paść ofiarą znęcania się można w każdym wieku i w każdej sytuacji. Bullying występuje też w środowisku pracy, na zajęciach pozaszkolnych, podczas grupowych wyjazdów i, co bardzo ostatnio częste, w internecie.
Bullying – co to jest? Cechy i podział
W walce z bullyingiem bardzo ważne jest nauczenie się rozpoznawania jego oznak. W wielu przypadkach bagatelizuje się powagę problemu, a skutki mogą być opłakane. Warto zatem poznać różne rodzaje tego zjawiska.
Bullying dzieli się przede wszystkim na:
– fizyczny (bezpośredni) – opierający się przemocy fizycznej, zadawaniu bólu, wykradaniu oraz niszczeniu przedmiotów, zmuszania siłą do oddawania swojej własności (np. gadżety, jedzenie, książki, ubrania), doprowadzanie do uwięzienia danej osoby (np. w klasach, szkolnych toaletach) itp.
– psychiczny (pośredni) – znęcanie się bez potrzeby kontaktu fizycznego, polega najczęściej na wyśmiewaniu, wyzywaniu, publicznym upokarzaniu ofiary, na rozpuszczaniu na jej temat szkodliwych plotek, wciąganiu w konflikty, stalkowaniu.
Bullying – co to jest? Objawy
Wśród osób dotkniętych bullyingiem (zarówno dzieci i dorosłych) możemy wyróżnić pewną grupę charakterystycznych objawów. Wśród nich występują:
- nerwowość,
- obniżony nastrój,
- brak siły na podejmowanie codziennych wyzwań,
- bezsenność,
- nadmierne zmęczenie w ciągu dnia,
- brak apetytu,
- ataki paniki,
- nerwowe reakcje na źródło stresu (myśl o szkole, pracy, wiadomości przychodzące z mediów społecznościowych),
- smutek,
- pogorszenie wyników w pracy lub nauce,
- nagłe zmiany nastroju,
- unikanie tematu relacji z rówieśnikami lub współpracownikami.
Bullying – co to jest? Opłakane skutki
Bez względu na rodzaj bullyingu, jeśli ofiara jest mu poddawana przez dłuższy czas, może to doprowadzić do nieodwracalnych szkód na jej psychice. Negatywne doświadczenia często przeradzają się w traumę, którą później należy leczyć z pomocą psychologa lub psychiatry. Bez pomocy specjalisty ofiary prześladowania mogą popaść w depresję lub wykształcić inne poważne zaburzenia, które w skrajnych przypadkach zagrażają ich życiu. Dlatego właśnie warto mieć wysoką świadomość dotyczącą bullyingu, by móc dostrzec pierwsze jego oznaki. Dzięki temu, będziemy w stanie szybko poszukać pomocy, jeśli padniemy jego ofiarą lub w porę zainterweniujemy w sprawie dziecka, znajomego lub członka rodziny.
Skala problemu jest bowiem przerażająca i możemy być pewni, że prędzej czy później dotknie on kogoś z naszego otoczenia. UNICEF podaje, iż w Polsce aż 48% nastolatków w wieku 13-15 lat doświadczyło choć raz przejawów znęcania się ze strony rówieśników w ciągu kilku wcześniejszych miesięcy. Badanie przeprowadzono w 2018 roku, jednak obecne realia mogą wyglądać jeszcze gorzej. Wzrasta bowiem liczba osób niepełnoletnich, które potrzebują stałej opieki psychologicznej lub które przejawiały zachowania autodestrukcyjne.
Sposoby radzenia sobie z bullyingiem
Pięknym za nadobne
Jak najlepiej bronić się przed bullyingiem? Najważniejszą i najtrudniejszą zasadą jest nieodpowiadanie przemocą. Takie zachowanie tylko zachęca agresora do dalszego znęcania się, ponieważ widzi, że wywołał w swojej ofierze pożądane emocje. To tylko i wyłącznie droga do zamkniętego kręgu krzywd i zemsty.
Pomoc z zewnątrz
Z perspektywy ofiary konieczne jest szukanie pomocy u innych. Najgorsza możliwa opcja zakłada zamknięcie się ze swoimi problemami i próba stłamszenia ich wewnątrz siebie. Wsparcie otoczenia dodaje wiele pewności siebie w walce z bullyingiem. Dodatkowo, zachowania tego typu są karalne i tępione w społecznościach, dlatego informacje o nich musza trafić do osób decyzyjnych. Dyrekcja szkoły, rodzice, zwierzchnicy w pracy, leaderzy konkretnych grup – oni mają możliwość wywarcia realnego wpływu na agresora. Doradza się także, jeśli to możliwe, całkowitą zmianę otoczenia. To czasem jedyne skuteczne rozwiązanie, jeżeli do czynienia mamy z wyjątkowo upartym prześladowcą. Nowa szkoła lub praca daje możliwość rozpoczęcia kolejnego rozdziału w życiu bez stale uprzykrzających życie wrogów.
Wielka waga psychiki
Na nich można jednak trafić wszędzie i trzeba być na to gotowym. Dlatego właśnie tak ważna jest opieka psychologa i trening odporności psychicznej. Zarówno leczenie ran po wielokrotnym znęcaniu się jak chęć uodpornienia się na tego typu sytuacje w przyszłości wymaga terapii z profesjonalistą. Nie bójmy się prosić o tego typu pomoc, nawet jeśli doświadczyliśmy dość łagodnych form bullyingu.
Polish