Neurastenia – objawy leczenie i profilaktyka

Zabiera siły i chęć do życia. Utrudnia codzienne funkcjonowanie, utrzymanie aktywności fizycznej i rozwój zawodowy. Wciąż bywa niezrozumiana i uważana za zwykłe lenistwo. Neurastenia – objawy, leczenie i profilaktyka.

 

Jeszcze w połowie XX wieku neurastenia uważana była przez naukowców za jedynie następstwo niektórych chorób, a nie jednostkę chorobową samą w sobie. Obecnie widnieje już w wykazach schorzeń publikowanych przez Światową Organizację Zdrowia (np. https://icd.who.int/browse10/2010/en#/F40-F48). Neurastenię klasyfikuje się jako zaburzenie nerwicowe z kategorii „inne”.

 

Neurastenia – objawy leczenie i profilaktyka – jak rozpoznać neurastenię?

Objawy neurastenii skupiają się przede wszystkim wokół stałego, obezwładniającego uczucia zmęczenia. Wyróżnia się dwa rodzaje objawów: mentalne oraz fizyczne.

Te pierwsze występują po wysiłku psychicznym i znacznie obniżają wyniki w pracy umysłowej oraz zdolność do radzenia sobie z codziennymi zadaniami. Osoby cierpiące na przemęczenie mentalne często uskarżają się na nawracające, nieprzyjemne lub dekoncentrujące skojarzenia i wspomnienia, trudność w skupieniu się oraz ogólne obniżenie zdolności myślenia.

Drugi typ objawów – fizyczny – charakteryzuje się zmęczeniem lub słabością odczuwanymi w ciele. Występuje też nadmierne wyczerpanie nawet po minimalnym wysiłku. Dodatkowo osoby dotknięte tym typem odczuwają napięcie i bóle mięśniowe oraz trudności w zrelaksowaniu się.

Istnieje jeszcze neurastenia hipersteniczna, o dość nietypowych objawach. Charakteryzuje ją nadwrażliwość zmysłów na odbierane bodźce oraz gwałtowne reakcje, typu krzyk, złość, irytacja. Tego rodzaju objawy mogą być mylące, bowiem wskazują na pozorną zwiększoną aktywność organizmu, choć stanowią reakcję na chroniczne zmęczenie.

Część objawów jest wspólna dla obu typów neurastenii. W wielu przypadkach występują zawroty głowy, napięciowe bóle głowy oraz uczucie ogólnego zachwiania czynności organizmu. Do tego dochodzi obawa o skutki obniżonej wydolności psychicznej i fizycznej organizmu, poirytowanie, anhedonia (niemożliwość odczuwania przyjemności). Często towarzyszą im umiarkowane objawy depresji i lęku. Sen bywa zaburzony: w zależności od fazy neurastenii można odczuwać nadmierną i częstą potrzebę snu lub odwrotnie – cierpieć na bezsenność.

 

Neurastenia – objawy, leczenie i profilaktyka – co powoduje neurastenię

Obecnie brakuje jednoznacznych wniosków badań naukowych, by z całą pewnością stwierdzić przyczyny neurastenii. Uważa się, że częściowo jej występowanie jest uwarunkowane genetycznie. Poza tym dochodzą warunki środowiskowe oraz styl życia:

• Neurastenia może być skutkiem długotrwałego stresu i napięcia. Czasem występuje jako osobne zaburzenie lub (tak jak wspomniano na początku artykułu) towarzyszy depresji i nerwicy lękowej.
• Podniesiony poziom kortyzolu w organizmie (odpowiedzialny za działanie w stresujących sytuacjach) uniemożliwia wartościowy i efektywny odpoczynek.
• Podobny przyrost kortyzolu obserwuje się w przypadku nadmiaru obowiązków, braku balansu pomiędzy pracą a czasem wolnym.
• Nieodpowiednie odżywianie wpływa na psychikę. Dieta uboga np. w magnez i potas powoduje zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, co może być pośrednią przyczyną neurastenii. Restrykcyjne diety, które nie dostarczają organizmowi odpowiedniej ilości energii, mogą także potęgować uczucie zmęczenia.
• Nieregularne godziny snu mogą również przyczynić się do nasilenia neurastenii, ponieważ uniemożliwiają układowi nerwowemu właściwą regenerację. Brak rutyny związanej z odpoczynkiem i praca na różne zmiany sprawia, że jakość snu się obniża i zwiększa się ryzyko bezsenności.

 

Neurastenia – leczenie

Tak jak w przypadku pozostałych zaburzeń lękowych – najważniejsze jest pozostawanie pod stałym nadzorem psychologa. Jedynie długotrwała i systematyczna terapia może przynieść realne wyniki. Neurastenia, choć wywoływana przez szereg czynników środowiskowych, może mieć również podłoże depresyjne lub nerwicowe. Wówczas pomoc terapeuty jest niezbędna. W przypadku, gdy stanowi skutek tylko i wyłącznie przepracowania, złej diety lub niedostatecznej ilości snu, o wiele łatwiej ją wyleczyć poprzez zmianę nawyków. Jednak nawet wtedy warto dla pewności zwrócić się po pomoc terapeuty, chociażby doraźnie.

Psychologowie często, jako dodatek do terapii, zalecają ćwiczenia rozluźniające, wyciszające. Zaliczają się do tego różne sposoby medytacji (np. joga) oraz nauka oddychania przeponowego. Techniki relaksacyjne pozwalają na odcięcie się od denerwujących bodźców zewnętrznych i skupienie na odpoczynku. Udowodniono także, iż regularne uprawianie sportów pozwala na znaczne obniżenie ilości kortyzolu w organizmie, co znacząco wpływa na odczuwanie napięcia. Aktywność fizyczna w dłuższej perspektywie wzmacnia dodatkowo odporność na stres.

Jak oprócz terapii można sobie pomóc na własną rękę? Przede wszystkim stosując bogatą w witaminy, przeciwutleniacze oraz kwasy omega-3, zróżnicowaną dietę. Dodatkowa suplementacja również jest wskazana, szczególnie w przypadku witaminy D, na której niedobór cierpi znaczna część naszej populacji. Pomocne będzie również wszystko, co wspomaga zdrowy sen, na przykład picie herbat ziołowych ułatwiających wyciszenie, na przykład zawierających melisę, klitorię lub lawendę.

Pomimo łatwej dostępności wspomnianych powyżej witamin i suplementów diety, zalecamy konsultację z lekarzem. Nieodpowiednio dobrane specyfiki mogą nie przynieść oczekiwanych skutków, a nawet jeszcze pogorszyć stan zdrowia.

 

Neurastenia – objawy, leczenie i profilaktyka – jak się przed nią chronić?

Zaburzenia takie jak neurastenia zazwyczaj nie pojawiają się z dnia na dzień. Zwykle raczej narastają miesiącami lub latami, w związku z nieodpowiednim stylem życia (pod warunkiem, że skłonność do neurastenii nie jest genetycznie uwarunkowana). Bez względu na to, czy znajdujemy się w grupie ryzyka, warto zwrócić uwagę na nasz styl życia. Ułatwią to poniższe pytania.

Czy…

• Śpię minimum 7 godzin na dobę?
• Zasypiam w cichym oraz zaciemnionym pomieszczeniu?
• Mój sen jest mocny, nieprzerwany ciągłymi pobudkami?
• Odżywiam się zdrowo i unikam fast foodów?
• Stosuję jakąś suplementację?
• Poświęcam co najmniej godzinę dziennie na odpoczynek, relaks, hobby?
• Stawiam odpowiednie granice w życiu zawodowym? (praca max 8 dziennie, a przy dłuższych zmianach także dłuższe przerwy w grafiku)
• Unikam używek?
• Uprawiam jakąkolwiek aktywność fizyczną? (może być nawet bardzo umiarkowana, np. spacer, jednak przy zachowaniu odpowiedniej regularności)
• Stosuję dodatkowe naturalne środki na obniżenie stresu? (np. herbaty ziołowe)

 

Jeśli większość Twoich odpowiedzi brzmiała „TAK”, to prawdopodobnie nie masz się czym martwić. Nawet jeśli dopadnie Cię wyczerpanie, z pewnością zdołasz je szybko pokonać. Jeśli jednak masz problemy z prowadzeniem odpowiednio zdrowego trybu życia, możesz być znacznie bardziej narażony na chroniczne zmęczenie. Należy pamiętać, iż profilaktyka zawsze jest łatwiejsza niż leczenie. Oczywiście, dawka zdrowego egoizmu oraz rezerwowanie czasu w ciągu dnia wyłącznie dla siebie nie wszystkim przychodzą łatwo. Warto jednak pozwolić mózgowi na odpoczynek, zanim będzie za późno, a zwykła słabość przerodzi się w bardziej trwałe zaburzenie.