Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dorosłych
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dorosłych to temat wciąż dość rzadko poruszany. Częściej pojawia się w kontekście diagnozowania i leczenia dzieci. Czy w dorosłości nadal stanowi problem? Jak rozpoznać u siebie objawy SPD?
Co to jest SPD?
SPD to skrót od Sensory Processing Disorder, czyli zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Oznacza nieprawidłowe działanie układu nerwowego, który błędnie odbiera i „rozpracowuje” bodźce z zewnątrz. W konsekwencji reakcja na nie również jest nieodpowiednia – albo zbyt silna, albo zbyt słaba. Osoby z tego typu zaburzeniem odbierane są zazwyczaj jako niezdarne, wycofane, ciche lub przeciwnie – nadpobudliwe, nerwowe, wręcz agresywne.
Dlaczego SPD u dorosłych tak rzadko się diagnozuje?
Choć zaburzenie to dotyka wszystkie grupy wiekowe, to dzieci najczęściej podlegają diagnozowaniu. Dlaczego nikt nie zwraca uwagi na objawy u dorosłych? Prawdopodobnie dlatego, iż to maluchy i ich zachowanie są najbardziej uważnie obserwowane przez rodziców. Liczne podręczniki dotyczące pierwszych lat życia człowieka dostarczają szeregu informacji o tym, jak wygląda harmonijny rozwój i odpowiednie reakcje na różnego rodzaju bodźce. W takich warunkach łatwiej dostrzec pewne nieprawidłowości.
W przypadku dorosłych diagnoza jest o wiele trudniejsza. Jeśli u danej osoby nikt nie dostrzegł w porę żadnych niepokojących objawów, z biegiem lat zaburzenie staje się pewnego rodzaju normalnością. Czy jako dorośli zastanawiamy się wciąż, czy nasze reakcje są normalne, takie jak u innych? Na pewno nie na każdym kroku. Zwykle przyjmujemy, że tacy po prostu jesteśmy, bez doszukiwania się anomalii. Terapia SPD dla dorosłych jest również o wiele mniej rozpowszechniona niż u małych pacjentów. Jest to tym bardziej kuriozalne, że z wiekiem integracja sensoryczna może ulegać dalszemu uszkodzeniu, szczególnie po 50 roku życia. Wtedy też spada zręczność, czas reakcji i koncentracja.
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dorosłych – test
Jak wykryć SPD u dorosłych? Oczywiście najbardziej wiarygodną metodą diagnostyki jest wizyta u neurologa. Proces rozpoznania zaburzenia można jednak rozpocząć u psychoterapeuty, który również jest w stanie rozpoznać pewne anomalie i odpowiednio nas pokierować w dalszej drodze do poznania siebie. Część objawów można jednak zaobserwować u siebie, odpowiadając sobie na szereg podstawowych pytań. Część z nich można wręczyć bliskim lub osobom, z którymi często przebywamy. Nie zdajemy sobie bowiem sprawy ze wszystkich naszych zachowań i reakcji, nie jesteśmy również zawsze obiektywni w samoocenie.
Poniżej przedstawiamy listę pytań, które mogą być pomocne w zauważeniu części objawów SPD. Przypominamy jednak, że nasze materiały mają jedynie pomocniczy charakter i w niczym nie zastąpią wizyty u lekarza.
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego test online
Na każde z pytań wybierz jedną z odpowiedzi:
ZDECYDOWANIE TAK
RACZEJ TAK
RACZEJ NIE
ZDECYDOWANIE NIE
- Czy jesteś osobą, która łatwo traci równowagę, potyka się i do wygodnego chodzenia potrzebuje zupełnie płaskiej powierzchni?
- Czy często masz problem z koncentracją w hałasie lub w czasie rozmowy kilku osób na raz?
- Często odczuwasz ból, nawet spowodowany delikatnym dotykiem/bodźcem?
- Czy bywasz nieczuły/nieczuła na ból?
- Czy często czujesz otępienie i brak możliwości koncentracji pomimo braku konkretnych przyczyn takiego stanu?
- Potrzebujesz całkowitej ciszy, aby zasnąć? A może konieczny jest do tego tzw. biały szum?
- Czy głośne dźwięki wyzwalają w Tobie nieoczekiwane emocje i reakcje? (np. agresja, śmiech)
- Często zdarza Ci się podenerwowanie, gdy ktoś Cię dotyka? (może to być przyjacielskie klepnięcie po plecach lub uścisk na powitanie)
- Czy niektóre materiały, z których robi się ubrania, sprawiają, że czujesz poirytowanie?
- Czy Twój jadłospis jest mocno okrojony ze względu na konsystencję i wygląd różnych rodzajów żywności?
- Często odczuwasz mdłości z powodu silnego zapachu jedzenia i napojów?
- Czy patrząc na jaskrawe kolory, odczuwasz negatywne emocje, których nie możesz niczym wytłumaczyć?
- Czy czujesz się dobrze na dużych rodzinnych spotkaniach/w głośnych klubach/barach/restauracjach?
- Czujesz czasem potrzebę opuszczenia towarzystwa na spotkaniu tylko po to, by pobyć chwilę w samotności i ciszy?
- Czy masz problem z wyobraźnią i orientacją przestrzenną? Często na coś wpadasz, masz problem z prowadzeniem samochodu?
- Często odczuwasz nudę, nawet jeśli dużo się dzieje w ciągu dnia?
- Czy często czujesz zmęczenie lub przebodźcowanie?
- Czy musisz dostarczać sobie silnych wrażeń i adrenaliny, by czuć satysfakcję ze swoich dokonań? (np. skok na bungee zamiast wycieczki do lasu)
- Czujesz, że Twoje zmysły są nadmiernie wrażliwe lub przeciwnie – przytłumione?
- Czy często odczuwasz brak zrozumienia ze strony środowiska, gdy opowiadasz o swoich doświadczeniach i odczuciach?
Jeśli odpowiedziałeś/odpowiedziałaś ZDECYDOWANIE TAK chociaż na 5 pytań, zalecana jest konsultacja ze specjalistą. Nawet jeśli pozytywnych odpowiedzi było mniej, a czujesz spory dyskomfort z powodu choćby jednego TAK – również wskazana jest konsultacja. Ludzie bowiem różnie reagują na własny odbiór i przetwarzanie bodźców. Części ich stan w ogóle nie przeszkadza, pozostali czują się „inni”, wyobcowani z powodu nawet mało znaczących cech odróżniających ich od reszty społeczeństwa.
Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dorosłych – samoakceptacja
Bez względu na wynik testu i dalszej diagnostyki pragniemy przypomnieć, iż zaburzenia w przetwarzaniu bodźców przez nasz układ nerwowy nie powinny być powodem do jakiegokolwiek wstydu, wyobcowania czy poczucia osamotnienia. Wszak każdy człowiek jest inny, inaczej postrzega świat i inaczej reaguje na to, dzieje się w jego życiu. Te różnice czynią nas wyjątkowymi, uczą tolerancji i wprowadzają neuroróżnorodność. Jeśli ktoś uważa, że SPD bardzo utrudnia mu życie, może oczywiście skorzystać z terapii i podjąć próbę nauczenia swojego mózgu innych reakcji. Jednakże początkiem takiej pracy powinna być zawsze akceptacja siebie i świadomość tego, że „norma” nie istnieje.
Polish