Autyzm u dorosłych
Bardzo dynamicznie rozwija się diagnostyka autyzmu wśród dzieci. A co z dorosłymi? Czy autyzm u dorosłych można rozpoznać samemu? Czy objawy znacznie się różnią w zależności od wieku i płci?
Jak objawia się autyzm u dorosłych?
Dorosłe osoby z autyzmem mogą wykazywać różnorodne zachowania, które są związane z ich specyficznymi potrzebami i indywidualnym stylem funkcjonowania. Niektóre z tych objawów mogą obejmować trudności w komunikacji społecznej, ograniczone zainteresowania oraz stereotypowe wzorce zachowań. Jak zachowuje się dorosła osoba z autyzmem ? Objawy autyzmu u dorosłych mogą się różnić w zależności od stopnia spektrum. Autystyk może mieć trudności w komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Często przejawia ograniczone zainteresowania – na przykład fascynują go liczby lub znajduje jedną, bardzo wąską dziedzinę wiedzy, którą bez przerwy zgłębia. Może wykazywać powtarzające się zachowania, które rekompensują trudności w regulacji emocji i relacjach społecznych. Bardzo charakterystyczny jest tzw. stimming, czyli drobne gesty lub tiki, powtarzane niemal nieświadomie, mające za zadanie przynieść ulgę w stresie lub napięciu. Do najczęstszych takich ruchów należy pocieranie o siebie dłoni lub stóp, zabawa palcami, „strzelanie” knykciami, nagryzanie ust lub wewnętrznej strony policzka, niekontrolowane ruchy nóg.
Autyzm u dorosłych – różnice płciowe
Rozpoznanie autyzmu u dorosłych może stwarzać trudności ze względu na różnice objawów autyzmu między płciami. Niektóre z objawów autyzmu u kobiet mogą podlegać maskowaniu lub interpretacji jako inne problemy zdrowotne. Diagnostyka rozwinęła się znacznie w stronę rozpoznania objawów u chłopców, z założeniem, że u dziewczynek sprawa wygląda dokładnie tak samo. Podobnie jest u osób dorosłych, choć zarówno typowo męskie i żeńskie objawy różnią się od tych dziecięcych. Dorośli mają dodatkowo wypracowany przez lata cały system maskowania oraz doświadczenie we wtapianiu się w otoczenie. Na szczęście świadomość społeczna na temat zaburzeń neurorozwojowych wciąż rośnie, a psychologowie uczą się coraz skuteczniejszego zaglądania pod „maski”.
Jak rozpoznać autyzm u kobiet?
Ze względu na wciąż obecne oczekiwania społeczne wobec konkretnych płci, od kobiet nie oczekuje się aż tak ekstrawertycznych zachowań, jak od mężczyzn. Cicha i wycofana dziewczynka nie wzbudza niepokoju, ponieważ od kobiet od wieków oczekiwano uległości. Ten sam wymóg grzeczności skutkuje szeregiem strategii maskujących, które z biegiem lat podejmują dziewczynki. Wiele typowych dla autyzmu zachowań (np. nadwrażliwość na bodźce, wybiórczość pokarmowa, zamykanie się na kontakty z innymi) zrzuca się na karb „kobiecych humorów”. Szczególnie jeśli mowa o nastolatkach i dorosłych kobietach. Nie za wszystko jednak odpowiadają hormony, mimo że to bardzo wygodne wytłumaczenie dla wielu niepokojących symptomów.
Dlatego, by rozpoznać autyzm u kobiet, należy rozpatrywać każdy przypadek bardzo indywidualnie, biorąc pod uwagę obecne objawy jak i te przejawiane w dzieciństwie. Lista jest bardzo długa i obejmuje takie zachowania jak uciekanie w ciszę, częste zmiany zatrudnienia pomimo dużego skupienia i pracowitości, agresja słowna, uciekanie od konfliktów oraz większych skupisk ludzkich. Objawy bywają sprzeczne ze sobą, dlatego autoobserwacja bywa bezcelowa. Często odpowiednia diagnoza wymaga kilku sesji terapeutycznych oraz spotkań z lekarzem psychiatrą, ponieważ autyzm został tak skutecznie ukryty.
Jak rozpoznać autyzm u mężczyzn?
O ile autyzm u chłopców rozpoznawany jest całkiem skutecznie, to u dorosłych mężczyzn bywa pomijany. Tak samo jak w przypadku kobiet, brakuje świadomości społecznej i dokładnego określenia zestawu objawów. Na przestrzeni lat mężczyźni również przyjmują pewne maski, które ułatwiają im funkcjonowanie w społeczeństwie. Inaczej też są traktowane objawy, których nie zdołali ukryć. Fiksacja związana z różnymi obiektami zainteresowań, duże przywiązanie do rutyny, trudności z przystosowaniem się do zmian. To wszystko postrzegane być może po prostu jako cechy charakteru. Problemy z wyrażaniem i odczytywaniem emocji również często błędnie tłumaczy się „typowo męską” obniżoną empatią. Na przestrzeni wieków przyjęło się (niekoniecznie prawidłowo), iż to kobiety są z natury bardziej empatyczne i emocjonalne. Nadmierne skupienie na jednym zagadnieniu chwalone jest z kolei jako dążenie do specjalizacji naukowej, choć może mieć właśnie swoje źródła w spektrum. Zatem objawy autyzmu, które częściej spotykamy u mężczyzn, również łatwo przeoczyć lub błędnie zdiagnozować.
Autyzm u dorosłych – objawy i diagnoza
Diagnoza autyzmu u dorosłych może być trudniejsza niż u dzieci, ze względu na to, że niektóre objawy mogą być bardziej subtelne lub maskowane w życiu dorosłym. Warto zwrócić uwagę na zachowania, które utrudniają funkcjonowanie w codziennym życiu. Mogą to być trudności w relacjach społecznych, komunikacji, czy ograniczone zainteresowania. Autyzmowi często towarzyszą dodatkowe zaburzenia i choroby, które głównie wynikają z presji społecznej lub braku akceptacji otoczenia. Osoby ze spektrum łatwiej popadają w depresję, często doświadczają zaburzeń lękowych lub obsesyjno-kompulsywnych.
Autyzm u dorosłych – darmowy test
Dla osób podejrzewających u siebie autyzm opracowano różne testy i oceny online. Mogą być pomocne w zidentyfikowaniu potencjalnych objawów autyzmu. To pierwszy krok w stronę diagnozy, który pomaga przeanalizować swoje własne zachowania i odczucia na przestrzeli lat. Darmowe internetowe testy na autyzm należy jednak traktować jedynie jako dodatek i nie uważać ich wyników za ostateczny werdykt. Właściwa diagnoza powinna być ustalana przez wykwalifikowanego specjalistę, który przeprowadzi kompleksową ocenę. Każdy przypadek autyzmu jest sprawą mocno indywidualną. Trudno zatem stworzyć jeden, uniwersalny test, który z wysoką skutecznością oszacuje obecność autyzmu lub jego brak.
Jeśli podejrzewasz, że jesteś w spektrum, przed wizytą u psychologa możesz wykonać prosty test. Będzie on stanowił dobry punkt wyjścia do rozmowy z terapeutą. Może też zwrócić twoją uwagę na własne zachowania i odczucia, których dotychczas nie udało ci się zauważyć. Polecamy ten przesiewowy test na autyzm u dorosłych.
Autyzm u dorosłych – wsparcie i terapia
Osoby dorosłe z autyzmem mogą korzystać z różnych form wsparcia i terapii, które mogą pomóc im w lepszym radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami. Wsparcie może obejmować terapię behawioralną, terapię zajęciową, wsparcie społeczne oraz edukację na temat autyzmu i strategii radzenia sobie z trudnościami. Ważne jest, aby wsparcie dostosować do indywidualnych potrzeb i celów osoby z autyzmem, aby umożliwić jej pełne uczestnictwo w życiu społecznym i zawodowym. Oczywiście pamiętajmy też o tym, że nie traktujemy autyzmu jako chorobę, podążając za trendem neuroróżnorodności. Nie powinno się stygmatyzować osób z autyzmem, a raczej przyjąć ich „odmienność”, jako coś naturalnego. Warto je wspierać w pokonywaniu przeróżnych trudności, jednak z zachowaniem dużej dozy tolerancji. Nie każdą inność należy przytemperować i dostosować do sztucznych oczekiwań społecznych. Mniejsza sztywność norm oraz większa życzliwość z całą pewnością pozwoli autystykom łatwiej żyć.
Polecamy także artykuł dotyczący autyzmu u kobiet, który ukazał się na stronie: https://kobiecyaspekt.pl/lista-cech-kobiecego-spectrum,22,pl.html
Polecamy także:
Polish