Syndrom oszusta – co to jest?

Czasem pomimo własnych osiągnięć odczuwamy przekonanie, iż wszystkie nasze sukcesy są dziełem przypadku. Że karierę lub prywatne powodzenie zawdzięczamy kłamstwu, oszustwu czy pomyłce. Syndrom oszusta – co to jest?

 

Syndrom oszusta – co to jest?

To problem psychologiczny, który dotyka wiele osób, zarówno w sferze zawodowej, jak i osobistej. Charakteryzuje się silnym poczuciem, że osiągnięte sukcesy są wynikiem przypadku, a nie zdolności, kompetencji czy pracy. Osoby cierpiące na ten syndrom często nie uznają swoich osiągnięć za autentyczne, wierząc, że kiedykolwiek zostaną odkryci jako oszuści i pozbawieni swojego zasłużonego miejsca.

 

Syndrom oszusta – co to jest? Geneza nazwy

Po raz pierwszy syndrom oszusta został opisany w latach 70. przez dwie badaczki, Pauline Clance i Suzanne Imes, które przeprowadziły badania na grupie studentów i pracowników akademickich. Odkryły one, że wiele osób o wysokim poziomie osiągnięć doświadcza wewnętrznego niepokoju i wątpliwości, związanych ze swoimi kompetencjami, mimo że zewnętrzne dowody wskazują na ich sukcesy. Opisywanemu zjawisku psychologicznemu nadały nazwę „imposter syndrome”, używając określenia osoby podszywającej się pod kogoś, udającą kogoś, kim nie jest naprawdę.

 

Syndrom oszusta – dlaczego tak się czujemy?

Przyczyny syndromu oszusta bywają różnorodne i złożone. Często wynika on z wysokich standardów, jakie osoby sobie narzucają, i nierealnych oczekiwań wobec siebie. Współczesne społeczeństwo często promuje kulturę perfekcjonizmu, w której każdy błąd jest postrzega się jako porażkę. To może prowadzić do przekonania, że ciągłe osiąganie doskonałości jest konieczne, aby być prawdziwie kompetentnym. Dlatego też, gdy osoba popełni błąd lub nie osiągnie oczekiwanych wyników, może to wzmocnić przekonanie, że nie jest ona naprawdę utalentowana czy kompetentna.

Wiele zależy także od wychowania. Dzieci doświadczające od najmłodszych lat braku akceptacji ze strony rodziców, przed którymi stawiano zawsze wysokie wymogi, zwykle łatwo wpadają w pułapkę syndromu oszusta.

Czynniki społeczne także odgrywają rolę w powstawaniu syndromu oszusta. Na przykład osoby będące mniejszością w danej dziedzinie mogą doświadczać wątpliwości i poczucia bycia oszustem ze względu na presję stereotypów i uprzedzeń społecznych. W przypadku osób, które osiągnęły sukcesy w krótkim czasie lub nieoczekiwanie, syndrom oszusta może nasilać się w jeszcze większym stopniu.

Warto zaznaczyć, że syndrom oszusta dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. To zjawisko nie ogranicza się do jakiejś konkretnej grupy społecznej czy zawodowej. Jednakże u kobiet występuje znacznie częściej. Wynikać może to z nabytych w dzieciństwie stereotypów związanych z rolami społecznymi kobiet. To także wyuczone przeświadczenie, iż sukcesy naukowe czy biznesowe zarezerwowane są dla mężczyzn. Szczególnie jeśli dotyczą branż niezwiązanych z funkcjami opiekuńczymi (np. pielęgniarstwo, pedagogika).

 

Jak radzić sobie z syndromem oszusta?

Istnieje kilka sposobów będących w stanie pomóc osobom cierpiącym na imposter syndrome:

Należy rozpoznać objawy i odpowiednio je zinterpretować. Zrozumienie swoich uczuć i ich przyczyn jest pierwszym krokiem do pokonania syndromu oszusta.

Warto szukać grup wsparcia i osób podobnych do siebie. Rozmowa o codziennych wyzwaniach i wzajemne wsparcie pomagają zwiększać poczucie własnej wartości i pokonywać osamotnienie wobec problemu.

Każdy cierpiący na syndrom oszusta powinien stanowczo zerwać z perfekcjonizmem. Uznanie swoich wad i ich akceptacja to klucz do większej pewności siebie.

Zwracanie uwagi na pozytywne opinie: Zamiast skupiać się na negatywnych komentarzach, warto zapamiętywać lub zapisywać otrzymane pozytywne opinie o pracy i osiągnięciach.

Chwalenie samego siebie. Nie musi to być przechwalanie się przed znajomymi, a doceniające mówienie o sobie i do siebie. Również w samotności. To działanie podobne do informacji programujące mózg, byśmy pozytywniej postrzegali sami siebie.

 

Podsumowanie

Syndrom oszusta to ogromne wyzwanie, które wielu osobom blokuje dalszy rozwój. Jednakże zrozumienie go i podjęcie odpowiednich działań może pomóc w pokonaniu wewnętrznych barier i pozwolić cieszyć się osiągnięciami w pełni. Bywa także motywujący, jeśli wykorzysta się go jako siłę napędową do doskonalenia swoich umiejętności i poszerzania wiedzy. Pamiętajmy też, że każdy może czasem odczuwać wątpliwości, ale to nie definiuje naszej wartości czy kompetencji.