Co to jest parentyfikacja?
Doświadcza jej wiele dzieci pochodzących z dysfunkcyjnych rodzin. Co to jest parentyfikacja? Z czego wynika i jak wpływa na dorosłe życie?
Co to jest parentyfikacja?
Na początku odpowiedzmy sobie na pytanie, czym jest parentyfikacja. To termin pochodzący z psychologii, który odnosi się do sytuacji, w której dziecko odgrywa rolę rodzica wobec swoich własnych opiekunów lub rodzeństwa. Przejmuje część funkcji przypisanych osobom dorosłym, zarówno w wymiarze psychicznym i fizycznym. Najprościej rzecz ujmując: dziecko staje się rodzicem dla własnych rodziców. W związku z tym wykształcają się w nich pewne postawy, które determinują zachowanie w życiu dorosłym oraz relacje z innymi ludźmi.
Co to jest parentyfikacja? Przyczyny parentyfikacji
Jakie są przyczyny parentyfikacji? Może ona wynikać z różnych czynników, takich jak choroba jednego z rodziców, rozwód, skrajna nieodpowiedzialność lub brak dostatecznej opieki. Często pojawia się także w sytuacji, gdzie rodzic jest osobą wysoce nieporadną, szukającą psychicznego wsparcia w dziecku lub dążącą do przyjacielskiej zamiast rodzicielskiej relacji z pociechą. Dziecko staje się wówczas rodzicem zastępczym i opiekunem zarówno dla siebie jak i innych członków rodziny, podejmując się obowiązków i trosk, które zazwyczaj spoczywają na barkach osób starszych.
Czy dorosłe dzieci powinny pomagać rodzicom?
To zjawisko nie dotyczy jedynie małych dzieci oraz nastolatków. Również dorośli mogą doświadczać parentyfikacji. Oczywiście nie ma nic złego w pomocy rodzicom, szczególnie jeśli są już w podeszłym wieku. Niekiedy jednak nie ma to nic wspólnego ze stanem zdrowia. Bardzo często w tego typu niezdrowe relacje zaangażowane są dorosłe dzieci alkoholików, które pozostają w ścisłej relacji z rodzicami, by móc ich cały czas pilnować. Wiele osób znajduje poprzez parentyfikację sposób na kontrolowanie swojego dorosłego dziecka. Pozując na osobę nieporadną, wymuszają na potomstwu opiekę i stały bliski kontakt.
Większość kultur uznaje pomoc starzejącym się rodzicom za pożądaną. Z tego właśnie powodu tak trudno wykryć objawy parentyfikacji. Trudno bowiem stwierdzić, kiedy rodzic rzeczywiście nie potrafi sobie poradzić sam ze względu na wiek i stan zdrowia, a kiedy to wynik nałogu lub sprytny zabieg psychologiczny. O „dorosłej” odmianie tego zjawiska rzadziej się również mówi. Najbardziej skupiamy się na dzieciach, którym odebrano dzieciństwo, jednak łatwo zapomnieć, że istnieje wiele osób, którym zabrano także dorosłość i szansę na własne życie.
Skutki parentyfikacji – czy dzieci powinny być odpowiedzialne za rodziców?
Co powoduje parentyfikacja? Dzieci doświadczające tego zjawiska mogą doświadczać nadmiernego emocjonalnego obciążenia. Poczucie odpowiedzialności za dobrostan rodziny może prowadzić do chronicznego stresu i lęku. Co więcej, zaniedbują również swoje własne, dziecięce obowiązki, takie jak szkoła oraz rozrywki, takie jak zabawa czy rozwijanie hobby.
Relacje
Pojawiają się także trudności socjalizacyjne. Dzieci mogą mieć trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji międzyludzkich. Ich doświadczenia mogą wpływać na sposób, w jaki budują więzi z jeśli nawet nie ma możliwości stworzenia takiej komunikacji między pokoleniami, rówieśnikami i partnerami życiowymi. Przenoszą wykształcone w dzieciństwie tendencje na kolejne płaszczyzny i zaczynają w pewnym momencie odczuwać ich negatywne skutki.
Przemęczenie emocjonalne
Wcześnie przejmowana rola opiekuna może prowadzić do przemęczenia emocjonalnego. Dziecko może odczuwać brak wsparcia i zrozumienia ze strony dorosłych. Jego głowę zaprząta o wiele więcej spraw niż powinno, zatem może odczuwać frustrację i przebodźcowanie.
Brak własnego życia
Parentyfikacja, szczególnie ta, która trwa również w dorosłości, pozbawia poddaną jej osobę możliwości skupienia się na własnej drodze życiowej. Trudno jest zaangażować się w związek czy rodzinę, jeśli trzeba wciąż opiekować się rodzicem. W efekcie takie osoby nie potrafią sobie znaleźć partnera, są bardziej narażone na rozpad małżeństw, trudniej jest im rozwijać własne zainteresowania i dbać o rozwój zawodowy.
Jak poradzić sobie ze skutkami parentyfikacji?
Najważniejsze jest, by osoby doświadczające parentyfikacji znalazły odpowiednie wsparcie. Pierwszym krokiem musi być jednak uświadomienie sobie problemu, ponieważ dopiero wtedy możemy aktywnie szukać pomocy. W poszukiwaniu pomocy warto zwrócić się do przyjaciół, innych członków rodziny, a najlepiej do terapeuty. Ten ostatni pomoże uporać się z problemem u źródła oraz wskaże najlepszą strategię uwolnienia się z błędnego koła parentyfikacji.
Kluczowa dla łagodzenia skutków parentyfikacji jest samoświadomość. Obserwowanie własnych reakcji i tendencji pozwala na lepsze zrozumienie problemu oraz stanowi swego rodzaju wstęp do zmiany przyzwyczajeń na zdrowsze.
Niezwykle ważne jest także ćwiczenie asertywności i dobrej komunikacji. Stawianie granic pomimo ścisłej zależności od rodziców, może okazać się ogromnym wysiłkiem. Jest jednak niezbędne dla właściwego dbania o własne potrzeby.
Jak uchronić dziecko przed parentyfikacją?
Zwykle niewiele jesteśmy w stanie zrobić, jeśli chodzi o cudze metody wychowawcze, o ile nie zostało złamane prawo. Najważniejsze jest jednak zachowanie stałej czujności i zdrowej dozy zainteresowania dobrem dziecka. Dostrzeżenie niewłaściwych relacji na linii rodzic-dziecko dotyczy przede wszystkim przyjaciół i krewnych oraz pracowników placówek edukacyjnych. Pierwszym działaniem, jakie możemy podjąć, jest uświadomienie rodzica o szkodliwości przyjętej przez niego strategii. W przypadku tak delikatnych spraw rodzinnych, należy zachować rozwagę, by nie wyrządzić dziecku jeszcze większej krzywdy. Warto kontrolować co jakiś czas, czy parentyfikacja nie przybiera na sile, przeradzając się w formę przemocy. Zawsze dobrym pomysłem jest skierowanie dziecka do psychologa szkolnego, by móc wystawić fachową diagnozę i rozpoznać, z jakimi problemami się na co dzień boryka.
Co to jest parentyfikacja? Podsumowanie
Na pytanie, co oznacza parentyfikacja, trudno jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ jest to złożone zjawisko, które wymaga zrozumienia i uwagi ze strony społeczeństwa i specjalistów. Może przybierać różne formy i pojawiać się na różnych etapach życia. Najlepszą formą walki z tego typu zjawiskiem okazuje się zainteresowanie problemami dzieci oraz czujna obserwacja ich rodziców. Ważne jest także to, by odpowiednio edukować rodziców, którzy nie zawsze zdają sobie sprawę, jak ich zachowanie i zaspokajane potrzeby mogą wpłynąć na przyszłość pociech.
Polecamy także:
Polish