Ortosomnia – co to jest?

Badania naukowe oraz nasze własne doświadczenia dowodzą, iż jakość snu stanowi kluczowy element dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Nadmierna fiksacja na jej punkcie może jednak mieć skutek odwrotny do pożądanego. Ortosomnia – co to jest?

 

Ortosomnia – co to jest?

Jesteśmy wciąż zapracowani, zabiegani i zmęczeni. Cierpi na tym wiele aspektów naszego życia, jednak najpoważniejsze konsekwencje ponosi nasze zdrowie – zarówno fizyczne jak i psychiczne. Istnieje wiele przyczyn takiego stanu rzeczy. Śpimy mniej, ponieważ poświęcamy coraz więcej czasu na pracę, dążąc do sukcesu w branży lub starając się zapewnić lepszy byt swoim rodzinom. Nie dosypiamy, ponieważ wieczorami pochłaniają nas seriale, gry komputerowe czy filmiki oglądane na telefonie. O bezsenność przyprawia nas stres lub problemy zdrowotne. Czy staramy się temu zaradzić?

 

Różne postawy wobec snu

 

Lekceważący

Problem braku wartościowego odpoczynku w ciągu doby wciąż się pogłębia i niestety, wiele osób podchodzi do tego problemu w sposób lekceważący. Powtarzają się stwierdzenia typu: „Sen jest dla słabych” czy „Wyśpię się w grobie”. To postawa skrajnie nieodpowiedzialna, ponieważ grozi nie tylko zdrowiu i życiu osób ją przyjmujących, ale także ich otoczeniu. Skąd mamy pewność, że wyczerpani nie zaśniemy za kierownicą, nie popełnimy niebezpiecznego błędu w pracy?

Zafiksowani

W kwestii snu przesadzić można jednak także w drugą stronę. Zdarzają się osoby tak skrupulatnie dbające o jakość swojego wypoczynku, że staje się to w końcu ich obsesją. To właśnie jest ortosomnia – nadmierne skupienie na parametrach własnego snu, które – paradoksalnie – może prowadzić do ich pogorszenia. Nazwa pochodzi od łacińskich słów somnus – sen oraz ortho – poprawny. To zachowanie stanowiące formę perfekcjonizmu lub nawet jeden z objawów zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych.

 

Ortosomnia – co to jest? Jak się objawia?

Prawdopodobnie każdy z nas miał w którymś momencie swojego życia problemy ze snem i starał się poprawić jego jakość. Właśnie dlatego trudno czasem rozpoznać ortosomnię. Lekarze zwracają jednak uwagę na to, jak silna jest dbałość danej osoby o jakość wypoczynku i jak wiele energii oraz myśli poświęca temu tematowi w ciągu dnia. Jeżeli bez przerwy rozmyśla o poprzedniej lub kolejnej nocy, planuje godziny snu oraz podporządkowuje mu coraz więcej aspektów swojego życia – wówczas należy zwiększyć czujność. Część dotkniętych ortosomnią rezygnuje z życia towarzyskiego lub zaniedbuje swoje obowiązki na rzecz lepszej jakości snu. I choć nocny odpoczynek stanowi dla nas wszystkich podstawę codziennego funkcjonowania, w ich przypadku dbanie o sen przysłania wszystko inne. Dodatkowo, wprowadza w ich życiu stres związany z pogonią za perfekcyjną jakością odpoczynku. To z kolei wiąże się z bezsennością lub płytkim snem i błędne koło się zamyka.

Nowoczesne technologie mogą także pogłębiać problem. Wydawałoby się, że urządzenia do monitorowania parametrów naszego zdrowia mają na nas wyłącznie pozytywny wpływ. Bywa jednak inaczej. Tak samo jak gonimy za jak najlepszymi wynikami w pracy, podobnie możemy skupiać się na własnych „wynikach zdrowotnych”. Smartbandy i smartwatche pojawiające się coraz częściej na naszych nadgarstkach mają także funkcję kontroli snu. Mierzą puls oraz ruchy w trakcie wypoczynku, sprawdzając, czy się wybudzamy i jak długo trwają fazy REM i SEM. Dzięki temu mogą obliczyć i ocenić, czy dobrze wypoczęliśmy. Dla osób z ortosomnią taka ocena jest ważniejsza niż ich własne, subiektywne odczucia. Nawet jeśli czują się pełni energii i wyspani, ich myśli zaprzątają cyferki podane przez zegarek. Chadzają do lekarzy, by pomogli im zwiększyć wydajność snu, by jak najbardziej zbliżyć się do upragnionych 100%.

Czy perfekcjonizm związany ze snem jest zdrowy? Specjaliści przestrzegają, że może być wręcz niebezpieczny. Zwykle współistnieje z innymi zaburzeniami, które bez odpowiedniej terapii mogą się pogłębiać. Sam w sobie podnosi poziom stresu oraz prowadzi do umysłowego (ze względu na fiksacje) oraz fizycznego (z powodu bezsenności) wyczerpania. Działa tu podobny mechanizm jak w przypadku zaburzeń odżywiania: nadmierne skupianie się na własnej wadze może znacznie zmniejszyć skuteczność stosowanej diety.

 

Ortosomnia – co to jest? Jak się dobrze wyspać?

 

Działaj w zgodzie ze sobą

Co zatem robić, by dobrze się wysypiać i jednocześnie nie ulec perfekcjonizmowi? Przede wszystkim nie skupiajmy się na wynikach naszych gadżetów pomiarowych. Aplikacje do monitoringu snu rzadko bywają dokładne. Ich odczyty należy traktować jako dodatkowe wskazówki, a nie cel sam w sobie. Warto co jakiś czas robić sobie przerwy od kontroli snu lub korzystać z papierowego dzienniczka zamiast elektroniki. Zamiast liczb zapisujmy raczej nasze spostrzeżenia oraz odczucia dotyczące jakości wypoczynku.

Dobre nawyki dla dobrego snu

W celu lepszego wysypiania się możemy także zmodyfikować swoje wieczorne zwyczaje. Ostatni posiłek spożywajmy na minimum 3 godziny przed położeniem się do łóżka, nie pijmy też zbyt dużej ilości napojów bezpośrednio przed snem. Ograniczajmy ekspozycję na niebieskie światło, które zaburza nasz rytm dobowy i produkcję melatoniny (hormon powodujący wyciszenie przed spoczynkiem). W związku z tym wyłączmy telewizor, smartfon lub komputer i zamiast tego poświęćmy chwilę na przyjemną lekturę (najlepiej książki w wersji papierowej – czytniki e-booków także mogą emitować niebieskie światło). Lepiej nie czytać horrorów, bo te mogą powodować nadmierne pobudzenie i prowadzić do bezsenności lub koszmarów. Również nie zaleca się forsownych treningów odbywanych późnym wieczorem. Odpowiednia doza ruchu w ciągu dnia ma jednakże zbawienny wpływ na zasypianie i jakość snu. Śpimy w wywietrzonym, chłodnym pomieszczeniu, możliwie jak najbardziej odizolowanym od świateł i odgłosów z zewnątrz.

Indywidualne potrzeby

Istotna jest także różnica w potrzebnej długości snu, jaką zaleca się kobietom i mężczyznom. Panie zazwyczaj potrzebują nieco więcej odpoczynku, nawet do 9 godzin na dobę, podczas gdy panom wystarcza już 7 godzin. Wszystko zależy od gospodarki hormonalnej, która u kobiet posiada nieco bardziej skomplikowane mechanizmy, a to z kolei wymaga większych pokładów energii i czasu na regenerację.

 

Ortosomnia – co to jest? Podsumowanie

Najważniejsze w dbaniu o dobrą jakość snu jest jednak zachowanie spokoju i zadbanie o własne dobre samopoczucie. Nie traktujmy wypoczynku jako kolejnego wyzwania, które wymaga perfekcjonizmu i maksymalnego zaangażowania. Słuchajmy swojego ciała zamiast skupiać się na cyferkach w smartwatchu. Dbajmy o wyciszenie oraz stałe godziny odpoczynku, a w zamian uzyskamy zdrowy i regenerujący sen.