RFID co to jest?

Stanowią świetną alternatywę dla kodów kreskowych. Są w stanie zarówno odbierać sygnał, jak i go wysyłać. Mogą też usprawnić produkcję i wspomóc kontrolę oraz przepływ informacji w firmie. Czym są kody RFID? Nie wszyscy jesteśmy świadomi, jak wiele ich nas otacza oraz że sami ich również często używamy.

Kod RFID – co to jest?

Kod RFID to potoczna nazwa dla technologii systemów Radio-Frequency Identification oznaczającej identyfikację za pomocą fal radiowych. W telegraficznym skrócie działanie RFID sprowadza się do zapisu odpowiednich danych na chipie, z którego następuje później łatwy i szybki odczyt. Łatwy, ponieważ zasięg urządzeń sczytujących kody wynosi od kilkunastu centymetrów do nawet 15 metrów. Szybki, ponieważ jednocześnie można odebrać dane z wielu nośników.

Jak wyglądają znaczniki RFID?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ na rynku dostępnych jest już bardzo wiele rodzajów tagów. Mogą to być popularne karty, takie jakich używa się w hotelach lub biurach, mogą przybierać postać breloczków do kluczy. W rolnictwie można je spotkać pod postacią znaczników dla bydła, w zakładach produkcyjnych często używane są w formie odpowiednio ofoliowanych naklejek. Na co dzień widujemy także znaczniki RFID w postaci charakterystycznych kwadratowych nalepek z widocznym układem scalonym, umieszczonych na niektórych supermarketowych produktach. Tak, to właśnie za ich sprawą w naszym pobliżu uruchamiają się bramki kontrolne w galeriach handlowych! Jednakże widzimy to jedynie obudowę stanowiącą ochronę dla dwóch niezbędnych elementów znaczników RFID: dla chipu i anteny. Układ scalony odpowiedzialny jest za zapis oraz przechowywanie danych, natomiast antena odpowiada za odbiór sygnału z czytnika oraz przesyłanie informacji.

Rodzaje tagów

Częstotliwość

Jednak wygląd to jeszcze nie wszystko w kwestii różnic pomiędzy znacznikami RFID. Daleko ważniejsze jest rozróżnienie na podstawie używanej częstotliwości fal radiowych. Na postawie tego kryterium tagi dzielą się na te o niskiej częstotliwości (30-300 kHz), wysokiej częstotliwości (3-30 MHz) i ultrawysokiej częstotliwości (300 MHz-3 GHz). Wdrożenie danej technologii zależy od norm ISO obowiązujących w danej branży, wymaganej siły sygnału oraz bezpieczeństwa otoczenia. Najbardziej rozpowszechniona jest jednak technologia UHF (ultrawysoka częstotliwość), która pozwala na bezpieczny i godny zaufania transfer danych wdrożony także w płatnościach zbliżeniowych, skanowaniu dokumentów typu paszport, dowód osobisty itp. Wprawdzie, ze wszystkich wspomnianych tagów, ten bywa najczęściej narażony na zakłócenia, jednak można temu zaradzić poprzez odpowiednią konfigurację anten i urządzeń skanujących.

Funkcje

Dodatkowym kryterium podziału jest ilość posiadanych funkcji względem odczytu i zapisu. Istnieją RFID posiadające jedynie funkcję odczytu. To znaczy, że skaner może je jedynie wyszukać lub stwierdzić ich brak – bez uzyskiwania dodatkowych informacji. Kolejnym rodzajem są kody z możliwością jednokrotnego zapisu informacji oraz odczytu bez ograniczeń. Tutaj sczytujący uzyskuje dane o produkcie, np. historię lokalizacji, obecne położenie itp. Trzeci, najbardziej zaawansowany typ kodu, tzw. „rewritable”, ma możliwość wielokrotnego zapisu. Ten sprawdzi się najlepiej w przedsiębiorstwach, w których produkty często zmieniają swoje położenie lub konieczna jest ciągła kontrola zabiegów, jakim poddawane są wyroby.

Sygnał

Znaczniki RFID różnią się również pomiędzy sobą zdolnością emitowania sygnału, a przez to odległością, z jakiej mogą zostać odczytane. W celu zeskanowania najbliżej należy podejść do tzw. tagów pasywnych, które nie posiadają żadnego własnego zasilania, są za to najtańsze. Tagi półpasywne posiadają dość długo działającą baterię, która zasila wewnętrzny mikroprocesor. To czyni je łatwiejszymi do zlokalizowania i odczytu, jednak nadal brak emisji fal radiowych.

Wysyłają je natomiast tagi aktywne, możliwe do zeskanowania nawet z kilkunastu metrów. Ich wadą jest jednak krótszy czas działania baterii, a więc konieczność częstszej wymiany. Ten rodzaj znaczników generuje najwyższe koszty zarówno pod względem ceny nabycia jak i utrzymania (ładowanie, wymiana baterii). Znacznie jednak przewyższa wyżej wymienione technologie pod względem wprowadzanych ułatwień. Zawsze przy ostatecznym rozrachunku i bilansie zysków należy uwzględnić czas zaoszczędzony podczas np. zliczania produktów, poszukiwania żądanego towaru w magazynie itp. Wszystko jest kwestią skali: duże przedsiębiorstwa mogą zyskać nawet kilkadziesiąt minut dziennie na pracownika. To zaś przekłada się już na znaczne lepszą organizację zadań dla kadry.

Gdzie sprawdzą się kody RFID?

• Przede wszystkim w dużych przedsiębiorstwach, w których odległości, ilość produktów i procesów znacznie utrudnia właściwą kontrolę. Wszędzie, gdzie potrzebne jest traceability i większe możliwości zapisu danych niż dają kody kreskowe – RFID będzie świetnym rozwiązaniem.
• Wszelkie powierzchnie magazynowe oraz przestrzenie logistyczne z całą pewnością korzystają z dobrodziejstw transferu danych drogą radiową. Planowanie składowania, konieczność szybkiego skanowania dużych powierzchni, odnajdywania lokalizacji lub inwentaryzacje. To wszystko staje się znacznie łatwiejsze z punktu widzenia zarówno magazynierów jak i kadry zarządzającej.
• RFID jest idealne dla branży agro. Praca w rolnictwie wymaga dokładnych informacji o produktach oraz trwałych i wytrzymałych znaczników. Czy to w przypadku upraw polowych, szklarniowych, czy w końcu hodowli bydła – tagi narażone są na niekorzystne warunki atmosferyczne i pozostają w niemal ciągłym ruchu. Rolnik świadomy koniecznych nakładów na bezpieczeństwo żywności oraz zakupu dobrej jakości narzędzi kontroli, powinien zdecydować się na wdrożenie systemu RFID.
• Biznesy opierające się na kontroli bezpieczeństwa oraz przyznawania ograniczonego dostępu z całą pewnością docenią karty i „pastylki” RFID. Branża hotelarska, duże korporacje, firmy dbające o bezpieczeństwo przechowywanych przez nie danych lub jednostki przetwarzające dane szczególnie wrażliwe (np. sądy, urzędy, szpitale). W tych wszystkich miejscach jedna karta z odpowiednio skonfigurowanym dostępem zastępuje pracownikowi pęk kluczy, ułatwia poruszanie się oraz uniemożliwia nieuprawnione wejścia/wyjścia.

Po co mi RFID, skoro mam drukarkę i czytnik kodów kreskowych?

Nikt nie twierdzi, że kody kreskowe nie spełniają swoich funkcji. To zależy od branży i potrzeb kadry. Jeżeli do opisu danego produktu wystarczy 128 znaków (bo tyle maksymalnie kod kreskowy może „zmieścić”), to zmiany nie będą potrzebne. Tak samo, jeśli zatrudnieni pracownicy będą w stanie poradzi sobie ze skanowaniem towarów i nie muszą pokonywać większych powierzchni pomiędzy nimi.

Jeśli jednak lepiej sprawdzi się system, w którym można skanować wiele kodów na raz i to na większe odległości niż kilka centymetrów, przejście na RFID może się bardzo szybko zwrócić. Opłacalność tej inwestycji powinni również rozważyć przedsiębiorcy, których produkcja odbywa się w niesprzyjających warunkach dla zwykłych etykiet. Kody kreskowe wydrukowane na papierze lub nawet te plastikowe i laminowane bardzo łatwo ulegają uszkodzeniu. Dzieje się to przez nieuwagę pracowników, czy z powodu temperatury, wilgotności, nasłonecznienia itp. Ukryty w znaczniku RFID mikroprocesor jest zwykle o wiele lepiej zabezpieczony niż zwykła naklejka. Nie ma też mowy o blaknięciu i ścieraniu się. Odczyt nie jest uzależniony od żadnego nadruku, tylko od samej obecności chipa.

Jak kody sprawdzają się w kontroli produkcji?

Znaczniki RFID to, oprócz kodów QR, najczęściej używane narzędzia w rozwiązaniach traceability. Dzięki nim, producent jest w stanie oznaczyć żądane towary lub lokalizacje i dzięki temu uzyskiwać dokładne informacje o położeniu produktów. Co więcej, wspomniana zwiększona pamięć mikroprocesorów umożliwia otagowanie danego elementu odpowiednią ilością informacji, w tym dotyczących przeprowadzonych zabiegów, historii lokalizacji, zadanych i wykonanych terminów.

Traceability, czyli możliwość śledzenia produktów, w kontekście systemów RFID najlepiej obrazuje zarządzanie opakowaniami zwrotnymi oraz kwestia reklamacji. Przedsiębiorca operujący opakowaniami zwrotnymi jest w stanie dokładnie określić, ile tac powróciło od kontrahentów oraz które z nich nie znajdują się w jego magazynie. Wówczas posiada dowód, iż dane opakowanie zostało wydane do konkretnego klienta lub dostawcy. Dzięki temu łatwiej jest wyegzekwować zwrot zalegających zasobów lub nawet wyciągnąć konsekwencje finansowe w zamian za poniesione straty. Dokładnie na odwrót dzieje się w przypadku reklamowania towaru przez odbiorcę. Producent ma możliwość bronienia się przed nieuzasadnionymi kosztami, jeżeli poprzez historię operacji zapisaną w kodzie RFID znajdzie dowód własnej rzetelności. Informacje na znacznikach stanowią więc potwierdzenie czynności wykonywanych w ramach procesów przedsiębiorstwa, czas świadczonych usług oraz zmianę lokalizacji otagowanych przedmiotów.

System RFID a kontrola pracowników

Zwiększenie kontroli dzięki zastosowaniu systemu RFID w ramach firmowego traceability może także znacząco usprawnić obliczanie czasu pracy i wydajności pracowników. Coraz więcej firm korzysta z nowoczesnych maszyn, które ze względu na bezpieczeństwo wymagają logowania uprawnionego operatora. Można w tym momencie wykorzystać standardową kartę RFID należącą do danego specjalisty i zebrać z urządzenia dane dotyczące rozpoczęcia pracy, jej zakończenia oraz zadań wykonywanych w trakcie. Odpowiednio skonfigurowany system informatyczny pozbiera powyższe informacje i ułatwi ich interpretację pod względem ewaluacji kadry.

Identyfikatory pracownicze pełniące jednocześnie rolę kluczy do różnych pomieszczeń firmowych stanowią również świetne narzędzie do ograniczenia dostępu pracowników. Konkretne działy mogą zostać zastrzeżone tylko dla uprawnionych osób bez potrzeby zatrudniania ochrony. To samo dotyczy wglądu w dokumentację – poszczególne archiwa lub nawet szafki można zastrzec, dzięki czemu następuje większa ochrona przed wyciekiem. To bardzo dobra strategia wobec nowych zarządzeń dotyczących ochrony danych osobowych.

Czy kody RFID są opłacalne?

Kody kreskowe na dobre zadomowiły się w firmach całego świata. Przedsiębiorstwa posiadają odpowiednie drukarki oraz skanery, pracownicy są oswojeni i biegli w korzystaniu z nich. Jaki zatem jest sens wdrażania zupełnie nowej technologii w firmie, gdzie działa już inny system? Wszystko zależy od ilości procesów mających miejsce w danej firmie, nastawienia na rozwój i rozbudowę. Także od tego, jak liczne prawne wymogi bezpieczeństwa obowiązują danego producenta. Należy również pamiętać, że technologia nie zatrzymuje się nawet na chwilę. Ten, kto w biznesie za nią nie podąża – niestety się cofa. Obecnie informacja jest na wagę złota, przesyłamy coraz więcej ilości danych i potrzebujemy sprawnych i pojemnych nośników, które sprostają nowym trendom.

Na kody RFID należy spojrzeć jak na inwestycję przynoszącą korzyści na dłuższą metę oraz część większego organizmu kontrolnego. Do jej skuteczności konieczna jest również obecność odpowiednich narzędzi informatycznych, dzięki którym przedsiębiorca może odpowiednio analizować i interpretować uzyskane z odczytów informacje. Dopiero połączenie RFID jako źródła danych i odpowiedniego systemu informatycznego otwiera firmę na stały nadzór nad towarami, pracownikami, procesami i innymi uczestnikami procesu produkcji. Za kontrolą idzie optymalizacja. Optymalizacja rodzi oszczędności, a za nimi idzie zysk.